Arcimboldo, artysta, który tworzył portrety naturą.

Surrealizm, choć jako nurt artystyczny narodził się dopiero w XX wieku jako reakcja na burzliwe początki tego stulecia, miał już swojego prekursora kilka wieków wcześniej. Pewien włoski artysta tworzył dzieła, które przypominały surrealizm. Obrazy te balansowały na granicy portretu, martwej natury i historii naturalnej.

Przyjrzyjmy się dwóm cyklom obrazów autorstwa Giuseppe Arcimbolda, przedstawiającym cztery pory roku oraz inspirowanych czterema żywiołami. W obu cyklach artysta tworzy fantazyjne portrety, w których rośliny i zwierzęta przeobrażają się w misternie złożone ludzkie twarze.

##Kim był Giuseppe Arcimboldo?

Giuseppe Arcimboldo był malarzem w XVI-wiecznych Włoszech. Urodził się w Mediolanie w 1526 roku. Kształcił się jako artysta, pracując nad freskami i projektując witraże, podobnie jak jego wcześniej robił to ojciec.

Wraz z postępem jego kariery, stał się ważnym malarzem postaci królewskich i wpływowych osobistości. Służył na dworach w Wiedniu i Pradze w roli nadwornego malarza cesarza Maksymiliana II, a później jego syna Rudolfa II.

Mimo, że wiele z jego portretów jest wiernymi, aczkolwiek pochlebnymi wizerunkami królewskich postaci, jeden z nich wyróżnia się na tle pozostałych.

Vertumnus to “portret” cesarza Rudolfa II Habsburga, którego wizerunek jest złożony z owoców, kwiatów i warzyw. Arcimboldo symbolicznie podkreślił potęgę, bogactwo i rozkwit panujący za rządów cesarza nawiązując w obrazie do rzymskiego boga pór roku, ogrodów i dojrzewania.

W swoich dwóch cyklach obrazów poświęconych porom roku i żywiołom Arcimboldo kontynuował zgłębianie relacji między ludźmi, roślinami i zwierzętami. Jego obrazy miały wyrażać hołd dla porządku natury i piękna przyrody.

Każdy obraz z tego cyklu przedstawia pojedynczy „portret”, który tworzą elementy symbolizujące różne rzeczy. Dzieła te łączą w sobie niezwykle precyzyjne i szczegółowe oddanie natury z fantazyjnymi, surrealistycznymi kompozycjami, które nie mają prawa istnieć w prawdziwej rzeczywistości.

Dzieła Arcimbolda zaliczane są do nurtu manierystycznego, który powstał pod koniec renesansu. W przeciwieństwie do naturalistycznych i harmonijnych kompozycji popularnych we wczesnym renesansie, manieryzm charakteryzuje się obecnością mniej naturalnym zamysłem i złożonością stylu. Dzieła manierystyczne charakteryzują się wydłużonymi proporcjami, przerysowanymi pozami i nietypowymi perspektywami.

Co oznaczają cztery pory roku na obrazach Arcimboldo?

W tym cyklu każdy z obrazów prezentuje jedną z czterech pór roku: Wiosna, Lato, Jesień, Zima.

W Wiośnie Arcimboldo stworzył kwitnącą, pełną świeżości kompozycję w formie ludzkiej twarzy, wykorzystując do tego kwiaty i zielone liście, które uosabiają odradzającą się naturę.

Lato przedstawia osobę, której rysy twarzy tworzą dojrzałe owoce i warzywa. Symbolizują one obfitość letnich zbiorów.

Obraz Jesień namalowano w ciemniejszej tonacji. Znajdują się na nim owoce, orzechy i grzyby w intensywnych kolorach. Oddają dojrzały charakter pory roku i dostatek plonów.

Na ostatnim obrazie Zima, surowa i wykrzywiona twarz uformowana została z suchych gałęzi i korzeni, co nadaje jej lodowaty charakter i tworzy atmosferę snu zimowego.

Co oznaczają żywioły malowane przez Arcimboldo?

Arcimboldo stworzył także cykl obrazów w podobnej konwencji, które przedstawiają żywioły; ogień, wodę, powietrze i ziemię.

Każdy z obrazów zawiera przedmioty związane z danym żywiołem. Na obrazie Ogień, ukazana jest twarz złożona z płomieni, rozpalonego węgla oraz zapałek, które kojarzą się z ciepłem i energią.

Na obrazie Woda Arcimboldo namalował twarz, na której znajdują się muszle, ryby i inne stworzenia wodne. Te elementy reprezentują tajemnice ukryte w morskich głębinach.

Obraz Ziemia ukazuje zwierzęta, rośliny i kamienie, które są symbolem wytrzymałości i dobrodziejstw lądu.

W celu zobrazowania lekkości i wolności ostatniego z żywiołów,na obrazie Powietrze malarz postanowił stworzyć kompozycję złożoną z piór i ptactwa.

All eight paintings in these two series are fascinating: almost collage-like explorations with many features and details to explore.

In the end, Arcimboldo’s seasons and elements paintings are more than just portraits - they are expressions of how interconnected nature and humanity are.